آنچه درباره گازهای برودتی باید بدانید!

گاز برودتی، گازی که ممکن است بسیاری از شما، آن را با گاز مبرد، گاز فریون، گاز سرمایشی یا سردساز و گاز خنک کننده اشتباه بگیرید. اما، تمامی این گازها یکسان بوده و کاربرد مشابهی دارند. گازهای برودتی در وسایل سرمایشی نظیر یخچال، فریزر و کولر استفاده می‌شوند.

در واقع گازهای برودتی (Refrigerant Gases) گازهایی هستند که هدف اصلی استفاده از آن ها، کاهش دمای یک محیط است. از این نوع گازها در دستگاه‌هایی شامل یخچال، فریزر و خنک‌کننده‌های هوا نظیر کولر استفاده می‌شود. گازهای مبرد به عنوان دسته‌ای از مواد سردکننده شناخته می‌شوند. مواد سردساز به دو صورت گاز و یا مایع برای جذب گرمای محیط و خنک کردن آن مورد استفاده قرار می گیرند.

گازهای برودتی شامل گازهای طبیعی و مصنوعی می‌باشند. گازهای طبیعی خنک کننده به عنوان گازهایی شناخته می‌شوند که توسط انسان تولید نمی‌شوند و به طور طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از مهم‌ترین این نوع گازها می‌توان به هیدروکربن ها نظیر پروپان، آمونیاک، دی اکسید کربن، دی اکسید گوگرد و متیل کلرید اشاره نمود. گازهای طبیعی مبرد به محیط زیست آسیبی وارد نمی کنند و قیمت آن ها بسیار ارزان است. برخلاف گازهای طبیعی، گازهای مصنوعی توسط انسان ساخته شده و مهم ترین مشکلات استفاده از آن ها، اثر گلخانه‌ای و آسیب به لایه اوزون است. گازهای مصنوعی شامل کلروفلوئوروکربن ها (CFC)، هیدروکلروفلوئوروکربن ها (HCFC) و هیدروفلوئوروکربن ها (HFC) می باشند.

گازهای برودتی	کلروفلوئورکربن (CFC) هیدروکلروفلوئوروکربن (HCFC) هیدروفلوئوروکربن (HFC)
شماره ثبت (CAS Number)	با توجه به نوع ماده متفاوت است
فرمول شیمیایی	با توجه به نوع ماده متفاوت است
دانسیته بخار	کمتر از 1 (این مقدار برای هوا برابر با یک است)
مقدار مجاز	با توجه به نوع ماده متفاوت است
گستره اشتعال‌پذیری	نامشخص
تجهیزات	نامشخص
دما	نامشخص
خواص فیزیکی و شیمیایی	غیرسمّی، اشتعال‌ناپذیر، غیرخورنده، حاوی خواص ترمودینامیکی مطلوب
نکات ایمنی	رعایت کردن نکات ایمنی به هنگام استفاده از گازهای برودتی ضروری است. گازهای CFC اثر مخربی بر لایه اوزون دارند، که این موضوع باعث شده است مصرف این گازها و هم‌چنین تولید آن‌ها ممنوع شود. گازهای HFC و HCFC به عنوان گازهای جایگزین هنوز مورد استفاده قرار می‌گیرند، ولی دارای اثر گلخانه‌ای (جذب تابش مادون قرمز و گرم شدن زمین) می‌باشند. از این رو، مصرف آن‌ها به صورت کنترل شده است. این نوع گازها فاقد خاصیت اشتعال‌پذیری هستند، اما در دماهای بالا تجزیه شده و گازهای سمّی نظیر هیدروژن کلرید و هیدروژن فلوئورید از خود متصاعد می‌کنند.
کاربرد	گاز مبرد یا سردساز حلال صنعتی جهت دمیدن درون فوم‌های صنعتی پیشرانه آیروسل
آشکارساز گازهای برودتی	فوتوآکوستیک مادون قرمز (0 تا ppm 1000)

خصوصیات گاز برودتی

از جمله ویژگی‌هایی که گازهای برودتی بایستی داشته باشند عبارتند از:

سمّی نبودن
فاقد خاصیت انفجاری و اکسیدکنندگی
قابلیت عملکرد در فشار کم (نقطه جوش پایین)
پایدار بودن
فاقد خاصیت اشتعال پذیری
فاقد خاصیت خوردگی
عدم ایجاد آسیب به هنگام تنفس کردن

انواع گازهای برودتی

کلروفلوئورکربن یک هیدروکربن هالوژن‌دار شده بوده و از عناصری نظیر کلر (Cl)، فلوئور(F) و کربن (C) ساخته می‌شوند. از مهم‌ترین انواع این نوع گاز می‌توان به دی‌کلرودی‌فلوئورومتان (R-12)، تری‌کلروفلوئورومتان (R-11) و کلروپنتافلوئورواتان (R-115) اشاره نمود. رایج‌ترین نوع CFC، دی‌کلرودی‌فلوئورومتان بوده که به نام فریون شناخته می‌شود و از آن به عنوان مبرد استفاده می‌شود. گازهای CFC به دلیل سمیّت، واکنش‌پذیری و اشتعال‌پذیری کم کاربرد گسترده‌ای دارند، و از آن‌ها به‌عنوان سردساز، پیشرانه (در کاربردهای آئروسل) و حلال استفاده می‌شود. مهم‌ترین مشکلی که استفاده از این نوع گازها دارد، کمک به تخریب لایه اوزون است. این موضوع باعث شده است تولید گازهای CFC متوقف شود و با محصولات دیگری نظیر هیدروفلوئوروکربن‌ها (HFCs) از جمله R-410A و R-134a جایگزین شوند.

همانطور که از اسم آن پیداست، گازهای برودتی طبیعی گازهایی هستند که ساخته دست انسان نیستند. این گازها برخلاف گازهای برودتی مصنوعی فاقد اثر گلخانه‌ای بوده و اثر تخریبی بر لایه اوزون ندارند. مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین گازهای برودتی طبیعی شامل هیدروکربن‌ها (ایزوبوتان، ایزوپنتان، اتان و پروپیلن)، هوا، آمونیاک، دی‌اکسیدکربن و آب می‌باشند. گازهای برودتی دوست دار محیط زیست نوعی دیگر از مبردها می‌باشند، که به صورت مصنوعی توسط انسان ساخته می‌شوند. برخلاف انواع دیگر گازهای مصنوعی، این گازها دوست‌دار محیط زیست بوده و آسیبی برای لایه اوزون ندارند. مهم‌ترین گاز این دسته، 3،3،3،2-تترافلوئوروپروپیلن (R-1234yf) است.

هیدروکلروفلوئوروکربن ها به عنوان جایگزین گازهای CFC در نظر گرفته شدند، و از عناصری نظیر هیدروژن، فلوئور، کربن و کلر ساخته می‌شوند. این گازها از سمّیت کم و هزینه کمی برخوردار هستند. همانند گازهای CFC، گازهای HCFC جزء گازهای گلخانه‌ای به شمار می‌آیند و تأثیر مخربی بر لایه اوزون دارند، اما میزان تخریب آن‌ها کمتر است. اولین و مهم‌ترین گاز HCFC، گاز R-22 می‌باشد. از گاز R-22 به عنوان گاز مبرد در یخچال و خنک کننده های هوا استفاده می‌شود. به دلیل آسیب‌هایی که این گاز به لایه اوزون وارد می‌کند، استفاده از آن در بسیاری از کشورها ممنوع شده است.

هیدروفلوئوروکربن‌ها از عناصر هیدروژن، فلوئور و کربن ساخته می‌شوند. عدم وجود اتم کلر در ساختار آن‌ها باعث شده است گازهای HFC اثر تخریبی کمی بر لایه اوزون داشته باشند. مهم‌ترین نمونه این گاز، گاز R-134a است، که از مهم‌ترین ویژگی‌های آن می‌توان به سمّی نبودن، فاقد خاصیت اشتعال‌پذیری، جاذب رطوبت و خورنده نبودن اشاره کرد. گاز R-134a نسبت به گاز R-22 از مزایایی برخوردار است. نبود اتم کلر در این گاز باعث شده است تا اثر تخریبی بسیار کمتری نسبت به گاز R-22 بر لایه اوزون داشته باشد. هم‌چنین، دارای ضریب حرارتی بالاتر، خاصیت انتقال حرارتی بهتر و قدرت جذب رطوبت بیشتری می‌باشد. گاز R-134a کاربردهای فراوانی دارد. از جمله موارد استفاده از این گاز می‌توان به دمیدن فوم پلاستیکی، حلال تمیزکننده، پیشرانه برای انتقال مواد دارویی (نظیر برونکودیلاتورها Bronchodilators یا گشادکننده‌های برونش)، پاک‌کننده‌ برای چوب پنبه، به عنوان گاز برای گردگیری غبار و در خشک‌کن‌های هوا برای از بین بردن رطوبت هوای فشرده اشاره نمود. استفاده به عنوان گاز خنک کننده جهت خنک کردن رایانه‌های پیشرفته‌ و به عنوان پیشرانه در انواعی از تفنگ‌های هوایی از دیگر کاربردهای این گاز است. از دیگر نمونه‌های گاز HFC، گازهای R-410A و R-404A می‌باشند.

مشاهده سریع

گاز برودتی R-22

اطلاعات بیشتر

مشاهده سریع

گاز برودتی R-134a

اطلاعات بیشتر

شناسایی گاز برودتی

شناسایی گازهای برودتی بواسطه نام‌گذاری آن‌ها صورت می‌گیرد. نام مبردها تشکیل شده از یک حرف “R” (مخفف Refrigerant) که با یک خط تیره از یک عدد دو تا چهار رقمی جدا می‌شود تشکیل می‌شود. اسامی برخی از مبردها هم‌چنین دارای یک حرف به عنوان پیشوند یا پسوند است، که ترکیب شیمیایی گاز را مشخص می‌کند.

عملکرد

نحوه کار گازهای برودتی

اساس عملکرد گازهای برودتی برپایه قانون گذار فاز است. طبق این قانون که یک قانون ترمودینامیکی است، تغییر یک حالت ماده یا یک فاز به حالتی دیگر بواسطه انتقال گرما صورت می‌گیرد. گازهای برودتی طی یک چرخه ابتدا بواسطه کاهش دما و عمل میعان به حالت مایع و پس از آن با گرفتن گرما به حالت بخار تبدیل می‌شوند. تکرار این چرخه (تبدیل گاز به مایع و بالعکس) باعث خنک شدن یک محیط می‌گردد.

موارد استفاده

کاربرد گازهای برودتی

گازهای برودتی، گازهایی هستند که کاربرد آن‌ها، خنک کردن یک محیط است. از جمله دستگاه‌هایی که در آن‌ها گازهای مبرد استفاده می‌شود می‌توان به سیستم‌های خنک کننده نظیر کولر، یخچال، فریزر، کمپرسور پیستونی و دستگاه‌های مورد استفاده جهت تهویه مطبوع اشاره کرد.

اثرات گازهای برودتی بر محیط زیست

پتانسیل گرمایشی کره زمین (GWP)

یکی از معایبی که گازهای برودتی می‌توانند برای محیط زیست داشته باشند، اثر گلخانه‌ای است. گازهای گلخانه‌ای از طریق نگه داشتن گرما در خود سبب گرم شدن زمین می‌گردند. میزان حرارتی که یک گاز می‌تواند در خود نگه دارد با استفاده از مقیاس پتانسیل گرمایشی جهانی (Global Warming Potential (GWP)) سنجیده می‌شود. برای این منظور، گاز کربن دی اکسید کربن را به عنوان مبنای اندازه‌گیری در نظر گرفته و میزان GWP آن برابر یک قرار می‌دهند. هر گازی که مقدار GWP آن بیش از یک باشد، مقدار حرارت بیشتری در خود نگه می‌دارد.

اثرات گازهای گلخانه ای بر محیط زیست و میزان گرمایش زمین

اثرات گازهای برودتی بر محیط زیست و لایه اوزون

پتانسیل تخریب لایه اوزن (ODP)

علاوه بر اثر گلخانه‌ای و گرم کردن زمین، گازهای مبرد می‌توانند اثر مخربی برای لایه اوزون داشته باشند. مقیاسی که برای سنجش میزان تخریب به این لایه استفاده می‌شود، پتانسیل تخریب لایه اوزن ((Ozone Depletion Potential (ODP) است. از آن‌جایی که گازهای CFC بیشترین آسیب را به لایه اوزون می‌رسانند، به عنوان مبنای اندازه‌گیری این مقیاس در نظر گرفته می‌شوند و عدد یک برای آن منظور می‌کنند. هر ترکیبی که میزان ODP آن از یک بیشتر باشد، میزان اثر مخرب آن برای لایه اوزون بالاتر از گازهای CFC است.

اثرات تخریبی گازهای برودتی

گازهای برودتی که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند به عنوان یک مشکل جدی برای محیط زیست تلقی می‌شوند. یکی از مشکلاتی که این گازها می‌توانند داشته باشند، اثر گلخانه‌ای است. گازهای مبرد همانند گازهای گلخانه‌ای نظیر متان، کربن دی اکسید و بخار آب تابش‌های بازتابیده از سطح زمین را در خود نگه داشته و از این طریق باعث گرم شدن دمای زمین می‌گردند. از دیگر اثرات تخریبی گازهای سردساز، تخریب لایه اوزون است.

راهنمایی خرید گازهای برودتی

خرید انواع گازهای برودتی از واردکننده اصلی با گارانتی

خرید و فروش گازهای برودتی

مراکزی که در زمینه فروش گازهای برودتی فعال هستند، محصولات خود را از شرکت‌های تولید کننده در کشورهای مختلف جهان وارد کشور می‌کنند. توجه به مکانی که از آن گاز تهیه می‌شود بسیار مهم است، زیرا استفاده از گازهای برودتی با کیفیت پایین نه تنها می‌تواند باعث آسیب‌رسانی به دستگاه شود، بلکه ایجاد مشکل برای محیط زیست و هم‌چنین افراد می‌کند. مجموعه حاضر یکی از واردکننده‌های اصلی می‌باشد، که محصولات خود را از تولیدکنندگان معتبر و شناخته شده در جهان وارد کشور می‌کند. یکی از مزایای خرید محصول از این مجموعه ارائه گارانتی به مشتریان گرامی است، که تضمینی بر کیفیت بالای محصولات این شرکت است. به دلیل این‌که گازهای برودتی در دستگاه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند بایستی از درجه خلوص بسیار بالا برخوردار باشند. وجود ناخالصی در گاز می تواند آسیب جدی به دستگاه وارد کند. از این رو، پیشنهاد می گردد خرید کپسول این محصول از فروشگاه ها و شرکت هایی صورت گیرد که معتبر می باشند.

قیمت گازهای برودتی

قیمت گاز فریون بسته به نوع گاز و همچنین عوامل دیگری متفاوت است. گاز فریون R22 و همچنین R134 از جمله گازهای برودتی پرکاربرد هستند که قیمت متفاوتی دارند. از دیگر عوامل مؤثر بر قیمت گاز فریون R22 و R134 می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

برند محصول: گازهای برودتی توسط شرکت‌های مختلفی تولید می‌شوند که در میان آن‌ها، محصولات برند نیترومی کیفیت عالی و قیمت مقرون به صرفه‌ای دارند.
حجم کپسول: کپسول‌های گازهای فریون حجم‌های متفاوتی دارند که این موضوع باعث تفاوت قیمت آن‌ها شده است.
نرخ ارز: با توجه به نوسانات نرخ ارز، قیمت خرید گازهای مبرد دچار تغییراتی بوده که توصیه می‌شود پیش از خرید این محصول با کارشناسان مجموعه تماس حاصل کنید تا از قیمت به روز آن مطلع شوید.

به این منظور، از خریداران محترم تقاضا می گردد جهت آگاهی از قیمت به روز گازهای برودتی و اطلاعات بیشتر در رابطه با انواع گازهای موجود با کارشناسان مجموعه تماس حاصل نمایند. این عزیزان آماده پاسخگویی به سوالات شما خواهند بود. قیمت‌های گازهای برودتی بسته به نوع گاز و حجم کپسول متفاوت بوده و در بازه قیمت 200 هزار تومان تا بیش از 5 میلیون تومان متغیر است.

سوالات متداول

منابع

https://www.airmet.com.au/technical-support/general-gas-knowledge-database/refrigerant-gases#:~:text=A%20refrigerant%20is%20a%20compound,of%20their%20ozone%20depletion%20effects.

https://www.aboutmechanics.com/what-is-a-chlorofluorocarbon.html

https://www.sciencedirect.com/topics/earth-and-planetary-sciences/hydrochlorofluorocarbon