گاز جزء جداناپذیر کولر گازی و کولر خودرو محسوب می‌شود و نقش مهمی در عملکرد این دستگاه‌ها ایفا می‌کند. اهمیت آن به اندازه‌ای می‌باشد که اگر گاز کولر گازی به طرز صحیحی انتخاب نشود و یا در سیستم وجود نداشته باشد باعث ایجاد اختلال در دستگاه و کاهش عملکرد آن می‌گردد. بنابراین، در این مقاله قصد داریم با فراهم کردن اطلاعاتی مفید و جامع در این رابطه شما را در انتخاب گاز کولر گازی مناسب راهنمایی کرده باشیم.
گاز کولر گازی یا گاز اسپلیت چیست؟
گاز کولر گازی که بیشتر آن را با نام گاز اسپیلت می‌شناسیم نوعی گاز مبرد یا سردساز می‌باشد، که طی یک چرخه گرمای محیط را جذب کرده و آن را به هوایی خنک تبدیل می‌سازد. این نوع گاز در کولر خانگی و خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرآیند خنک‌سازی یک محیط توسط کولر به این گونه است که گاز برودتی ابتدا به بخش کمپرسور سیستم منتقل می‌شود، جایی که با فشرده شدن و از دست دادن گرما به مایع تبدیل می‌گردد. پس از این مرحله، مایع وارد کندانسور شده و با جذب گرمای محیط به بخار تبدیل می‌شود. خنک‌سازی هوای محیط دراثر تکرار پیوسته این چرخه انجام می‌گیرد.
انواع گاز کولر گازی
امروزه، انواع مختلفی از گاز در سیستم‌های خنک‌کننده هوا استفاده می‌شود، اما گازهای R-22 و R-134a به عنوان مهم‌ترین و پرکاربردترین گاز کولر گازی شناخته می‌شوند، که در ادامه به توضیحاتی در رابطه با آن‌ها پرداخته می‌شود:
گاز R-22
کلرودی‌فلوئورومتان یا دی‌فلوئورومونوکلرومتان که با نام تجاری R-22 شناخته می‌شود نوعی گاز هیدروکلروفلوئوروکربن (HCFC) می‌باشد. این نوع گاز یکی از پراستفاده‌ترین گازهای کولر به شمار می‌آید. با وجود محبوبیت گسترده آن، معایبی نیز دارد، که باعث شده است جایگزین‌هایی برای این گاز پیشنهاد شود. یکی از مهم‌ترین مشکلات استفاده از گاز R-22، اثر گلخانه‌ای آن است، که 1810 برابر قوی‌تر از گاز کربن‌دی‌اکسید است. علاوه بر آن، تهدید جدی برای تخریب لایه اوزون محسوب شده و تلاش‌ها برای حذف این گاز همچنان ادامه دارد.
گاز برودتی R-22
گاز R-134a
2،1،1،1-تترافلوئورواتان یا R-134a یکی از انواع هیدروفلوئوروکربن‌ها (HFC) بوده و علاوه بر کولر، در یخچال و فریز نیز به طور قابل توجهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخلاف گاز R-22، این گاز تأثیری بر لایه اوزون ندارد. با این وجود، اثر گلخانه‌ای آن (1430 برابر قوی‌تر از گاز کربن‌دی‌اکسید) یکی از معایب استفاده از این گاز به شمار می‌آید.
گاز برودتی R-134a
گاز کولر گازی چگونه تولید می‌شود؟
روش‌هایی که برای تولید گاز استفاده می‌شوند با توجه به نوع آن متفاوت است. گاز R-22 که یکی از شناخته‌شده‌ترین نوع گازهای اسپیلت به شمار می‌آید به طور معمول از کلروفرم تهیه شده و مطابق واکنش زیر است:
HCCl3 + 2HF – HCF2Cl + 2HCl
طبق این واکنش، کلروفرم در اثر واکنش با اسید فلوئوریک تولید گاز R-22 می‌کند. گاز R134a به عنوان یکی دیگر از گازهای پرکاربرد کولر در اثر واکنش میان تری‌کلرواتیلن و هیدروژن فلورید تولید می‌شود.
CHCl = CCl2 + 4HF – CF3CH2F + 3HCl
آیا گازهای کولر گازی قابل شارژ هستند؟
پاسخ به این سوال مثبت است. پس از اتمام گاز، آن را بایستی مجدد شارژ کرد. روش‌های شارژ گاز کولر گازی متفاوت بوده، که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به شارژ با کمک ترازو یا گاز وزنی، با استفاده از گیج مانوفیلد و به صورت آمپری اشاره نمود.
7 نکته مهم در انتخاب گاز کولر گازی
انتخاب صحیح گاز نیازمند رعایت کردن نکات مهمی می‌باشد، که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
- از پایداری قابل قبولی بهره‌مند باشد.
- از نقطه جوش پایینی برخوردار باشد.
- اثر تخریبی برای لایه اوزون نداشته باشد.
- فاقد خاصیت اشتعال‌پذیری و انفجاری باشد.
- سمّی نباشد یا میزان سمّی بودن آن بسیار کم باشد.
- هزینه گاز کولر و نگهداری از آن مقرون‌به‌صرفه باشد.
- دوست‌دار محیط زیست بوده و میزان اثر گلخانه‌ای آن کم باشد.
زمان مناسب تعویض گاز کولر گازی
یکی از قابلیت‌هایی که گاز اسپیلت دارد، تعویض مجدد آن است. سوالی که در اینجا پیش می‌آید این است که چه زمانی بایستی گاز را تعویض کرد؟ در ادامه، چند مورد از حالاتی که نیاز به شارژ گاز است بیان می‌شود:
- مواقعی که کولر در اثر کمبود گاز پیغام خطا دهد.
- زمانی که با وجود سالم بودن قطعات و صحیح کار کردن سیستم باد کولر گرم است.
- جذب رطوبت هوا توسط گاز به خوبی انجام نگرفته و تولید بوهای نامطبوع در کولر می‌کند.
- از دیگر حالاتی که نیاز به شارژ گاز می‌باشد می‌توان به زمانی که کولر به تازگی خریداری شده است و یا مواقعی که شارژ به طرز صحیحی انجام نگرفته است.
- درصورتی که یخ زدن کولر اتفاق افتاده باشد. این حالت زمانی رخ می‌دهد که گاز کولر کم بوده و سرما به بیرون انتقال داده نمی‌شود. این شرایط منجر به یخ زدگی سیستم و قطعات آن می‌گردد.
