گاز اکسیژن؛ تاریخچه تا خطرات آن
اکسیژن یعنی زندگی! بدون آن، هیچ موجود زنده‌ای روی زمین دوام نمی‌آورد. این عنصر حیاتی ۲۱ درصد از هوای تنفسی ما را تشکیل می‌دهد و سوخت اصلی فرآیند تنفس سلولی است. اما این تنها یکی از هزاران نقش مهم آن در طبیعت است. اگر به دنبال دانستن حقایق جالب‌تری هستید، همراه ما بمانید.
۵ حقیقت شگفت‌انگیز درباره این گاز حیاتی
همه‌جا حضور دارد!
از جو زمین گرفته تا اعماق اقیانوس‌ها و حتی بدن انسان، یکی از فراوان‌ترین عناصر طبیعت محسوب می‌شود.
✅ عنصر اصلی پوسته زمین
ترکیب آن با سیلیکون، پایه تشکیل بسیاری از مواد معدنی مانند کوارتز را می‌سازد.
✅ دومین گاز فراوان در هوا
پس از نیتروژن، بیشترین سهم را در جو زمین دارد و فتوسنتز گیاهان، منبع اصلی تولید آن است.
✅ ۹۰ درصد جرم آب را تشکیل می‌دهد
اگرچه مولکول‌های H₂O از دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن ساخته شده‌اند، اما از نظر جرمی، بیشترین سهم را دارد.
✅ ۶۵ درصد بدن انسان را تشکیل می‌دهد
در جریان خون، مغز و تمامی فرآیندهای حیاتی بدن نقش کلیدی دارد.
حالا که با این واقعیت‌ها آشنا شدید، می‌توانید اهمیت این عنصر بی‌جان اما حیاتی را بهتر درک کنید!
تاریخچه کشف گاز اکسیژن
در سال ۱۷۷۲، کارل ویلهلم شیله، دانشمند سوئدی، موفق شد این گاز را با حرارت دادن ترکیباتی مانند پتاسیم نیترات و اکسید جیوه استخراج کند. دو سال بعد، جوزف پریستلی، شیمیدان انگلیسی، نیز توانست O₂ را از تجزیه حرارتی اکسید جیوه تولید کند.
اما این آنتوان لاووازیه بود که بین سال‌های ۱۷۷۵ تا ۱۷۸۰ نقش کلیدی آن را در تنفس و احتراق کشف کرد. او نام “Oxygène” (به معنای “تولیدکننده اسید” در یونانی) را برای این عنصر انتخاب کرد، زیرا تصور می‌کرد در تشکیل اسیدها نقش دارد.
متداول‌ترین روش تولید
استعلام قیمت
انواع گریدهای گازی در حجم‌های مختلف سیلندر
کدام گرید گازی برای نیاز شما مناسب است؟ حجم سیلندر مورد نظر برای صنعت شما چقدر باید باشد؟
برای بررسی دقیق‌تر و انتخاب بهینه، بروی دکمه زیر کلیک نمایید و در صورت نیاز به مشاوره تخصصی، با ما تماس بگیرید.
تاریخچه کشف گاز اکسیژن
برخلاف تصور رایج، خود اکسیژن نه اشتعالپذیر است و نه انفجاری، اما خاصیت اکسیدکنندگی قوی آن میتواند واکنش‌های شدیدی ایجاد کند. چهار عامل اصلی که می‌توانند منجر به انفجار در محیط‌های حاوی این گاز شوند عبارتند از:
⚠ تماس با مواد ناسازگار؛ موادی مانند روغن و گریس در مجاورت این گاز ممکن است به‌سرعت مشتعل شوند.
🔥 نشت از منابع ذخیره؛ مانند کپسول‌های اکسیژن که در صورت تماس با جرقه، واکنش‌های خطرناکی ایجاد می‌کنند.
🔧 بی‌احتیاطی در استفاده از تجهیزات؛ استفاده نادرست از وسایلی که با اکسیژن کار می‌کنند، میتواند منجر به واکنش‌های غیرقابل‌کنترل شود.
🛠 به‌کارگیری در دستگاه‌های نامناسب؛ تجهیزاتی که برای استفاده از این گاز طراحی نشده‌اند، ممکن است تحت فشار یا حرارت دچار انفجار شوند.
برای جلوگیری از خطرات، رعایت ایمنی در کار با این گاز ضروری است!
آیا این گاز حیاتی قابل اشتعال است؟
این گاز حیاتی قابل اشتعال یا سوختنی نیست، اما برخلاف گازهای دیگر مانند آرگون یا ازت، این گاز بسیار واکنش‌پذیر است. در مواجهه با موادی همچون روغن، گریس، منسوجات، لاستیک و حتی فلزات، ممکن است به شدت واکنش نشان دهد و باعث آتشسوزی شود.
در فرآیند آتشسوزی، سه عامل اصلی وجود دارد:
- سوخت
- حرارت (گرما)
- ماده اکسیدکننده (مانند اکسیژن)
این گاز بهعنوان عامل اکسیدکننده در این فرآیند نقش کلیدی دارد و بدون آن، آتشسوزی امکان‌پذیر نخواهد بود. بنابراین، وجود آن میتواند شدت آتشسوزی را افزایش دهد.
روش‌های پیشگیری از خطرات اکسیژن
برای به حداقل رساندن خطرات ناشی از گاز اکسیژن، رعایت برخی اقدامات پیشگیرانه ضروری است. اولین و مهم‌ترین نکته این است که اکسیژن نباید در معرض مواد اشتعالپذیر قرار گیرد. همچنین، غلظت این گاز در محیط نباید از حد مجاز فراتر رود. این امر نیازمند استفاده از تجهیزات سالم مانند شیلنگ‌ها، لوله‌ها و شیرهای مخصوص و مراقبت از آنها است. همچنین، تهویه مناسب در محیط میتواند از افزایش بیش از حد میزان اکسیژن جلوگیری کند.
مهم‌ترین نکات ایمنی
گرچه اکسیژن در شرایط عادی ایمن است، اما در برخی شرایط خاص ممکن است خطرات جدی به همراه داشته باشد. برای پیشگیری از این خطرات، رعایت نکات ایمنی زیر ضروری است:
- استفاده از اسپری‌های آئروسل مانند خوشبوکننده‌های هوا یا اسپری‌های مو در نزدیکی منابع اکسیژن خودداری کنید، چرا که آئروسل‌ها بسیار اشتعالپذیر هستند.
- از کرم‌ها و لوسیون‌های قابل اشتعال مانند وازلین یا لوسیون‌های دست حاوی روغن خودداری کنید و از محصولات برپایه آب استفاده نمایید.
- منابع اکسیژن را هرگز روغن‌کاری نکنید و از دست‌های چرب برای استفاده از آنها خودداری کنید.
- ضدعفونی‌کننده‌های دست حاوی الکل را تنها زمانی استفاده کنید که کاملاً خشک شده باشند و سپس به تجهیزات اکسیژن دست بزنید.
- منابع گرما و شعله را حداقل پنج فوت از محل ذخیره یا استفاده اکسیژن دور نگه دارید.
- از اکسیژن هنگام پخت‌وپز استفاده نکنید.
- هنگام استفاده از گاز، از هیچ وسیله برقی مانند سشوار، اتو مو و پد گرم‌کننده استفاده نکنید.
- در صورت استفاده از اکسیژن هنگام خواب، فقط از ملافه‌های 100% پنبه‌ای استفاده کنید تا احتمال ایجاد الکتریسیته ساکن کاهش یابد.
با رعایت این دستورالعمل‌ها، می‌توان خطرات احتمالی ناشی از اکسیژن را به حداقل رساند و از ایمنی بیشتر محیط‌های کاری و خانگی اطمینان حاصل کرد.
سوالات متداول
گاز O2 در طبیعت و صنایع مختلف کاربردهای فراوانی دارد. در ابتدا، این گاز به عنوان سازنده اوزون شناخته می‌شود که لایه‌ای حیاتی برای محافظت از موجودات زنده در برابر تشعشعات مضر خورشیدی است. علاوه بر این، اکسیژن در فرآیندهای بیولوژیکی نیز نقشی اساسی ایفا میکند، به‌ویژه در تجزیه گلوکز به انرژی مورد نیاز برای سلول‌ها.
در صنایع، اکسیژن مایع به‌همراه هیدروژن مایع در تولید سوخت موشک کاربرد دارد. علاوه بر آن، اکسیژن به شکل اوزون برای ضدعفونی آب به‌ویژه در مواردی که نیاز به عملکرد بهتر نسبت به کلر باشد، استفاده می‌شود. این ویژگی‌ها، اکسیژن را به یک گاز حیاتی و پرکاربرد در بسیاری از حوزه‌ها تبدیل کرده است.
این عنصر متشکل از تعداد مساوی پروتون، نوترون و الکترون است. از 8 الکترون، 6 تای آنها در بیرونی‌ترین لایه قرار گرفته‌اند.
اکسیژن بهعنوان یک اکسیدکننده در محیطهایی که مواد سوختنی وجود دارند، عمل میکند. با وجود اینکه این گاز خود بهطور مستقیم اشتعالپذیر نیست، در تماس با مواد سوختنی، میتواند باعث آتشسوزی و حتی انفجار شود.
خیر، به دلیل احتمال آتشسوزی و انفجار از کشیدن سیگار در مجاورت آنها باید پرهیز کرد.